ΠΑΝΑΓΙΑ ΓΕΡΟΝΤΙΣΣΑ - ΜΟΜΗ ΚΑΤΩ ΠΑΝΑΓΙΑ (ΝΟΜΟΥ ΑΡΤΗΣ)


     Το μοναστήρι της Κάτω Παναγιάς απέχει 20 περίπου λεπτά από την Άρτα. Κτισμένο στην αριστερή πλευρά του ποταμού Άραχθου, στα χαμηλά της Περάνθης, είναι αφιερωμένο στο Γενέσιο της Θεοτόκου. Η θεά του μοναστηριού είναι εκπληκτική, καθώς μπροστά του κυλάει ο Άραχθος και αμέσως μετά ξεκινά ο κάμπος της Άρτας. 
    Κτίστηκε από το Δεσπότη Μιχαήλ Β' Δούκα (1231-1271), σύζυγο της Οσίας Θεοδώρας, βασίλισσας της Ηπείρου. Ονομάστηκε Κάτω Παναγιά σε αντιδιαστολή προς τον «καθεδρικόν» μεγάλο ναό της Παναγίας Παρηγορήτισσας της πόλης της Άρτας, που θεωρείται ο ναός της πόλης, από τα σπουδαιότερα βυζαντινά μνημεία της άλλοτε πρωτεύουσας του Δεσποτάτου της Ηπείρου.
    Ο ναός είναι τρίκλιτη σταυρεπίστεγη βασική με τρούλο-καμάρα και η κάτοψη σχηματίζει ορθογώνιο σχήμα με ημιεξάγωνες αψίδες. Εσωτερικά διαιρείται με δυο κιονοστοιχίες σε τρία κλίτη. Πρωτοτυπία εμφανίζει ο ναός για την στέγη του, ενώ διατηρείτε και ο γραπτό διάκοσμος του 1715, άριστης τεχνικής.  Κάτω από αυτόν το διάκοσμο ο καθηγητής Ορλάνδος ανακάλυψε παλιές τοιχογραφίες, ίσως του 13 αι.
     

Βασική Πηγή Πληροφοριών Το βιβλίου του π. Θωμά Τσούλια «Τα ιερά προσκυνήματα της Παναγίας ανά την Ορθοδοξία»