ΠΑΝΑΓΙΑ ΓΗΡΟΜΕΡΙΟΥ Ή ΙΕΡΙΧΙΩΤΙΣΣΑ (ΝΟΜΟΣ ΘΕΣΠΡΩΤΙΑΣ - ΦΙΛΙΑΤΑ)

 

 Η Ιερά Πατριαρχική και Σταυροπηγιακή Μονή Κοιμήσεως της Θεοτόκου Γηρομερίου, βρίσκεται στην ακριτική περιοχή του Νομού Θεσπρωτίας, 8 χιλιόμετρα βορειοανατολικά της πόλης των Φιλιατών, κοντά στα ελληνοαλβανικά σύνορα, κτισμένη σε υψόμετρο 300 περίπου μέτρων, στις δυτικές πλαγιές του όρους Φαρμακοβούνι.

 

    Στο ξυλόγλυπτο τέμπλο του καθολικού της Μονής, έργο του 17ου αι, είναι τοποθετημένη η θαυματουργή εικόνα της Παναγίας Οδηγήτριας αγιογραφημένη στις αρχές του 14ου αι, με αργυρή επένδυση του 1875. Πρόκειται για αμφιπρόσωπη εικόνα όπου στην μια όψη απεικονίζεται η Παναγία Βρεφοκρατούσα του τύπου Οδηγήτριας, με την επωνυμία OPHXHOTICCA (ΟΡΙΧΙΩΤΙΣΣΑ ή ΙΕΡΙΧΙΩΤΙΣΣΑ), πιθανών από το όνομα του ιδρυτή της Μονής Οσίου Νείλου Ερυχιώτη ή Οριχιώτη, όπου και η αναγραφή της επωνυμίας, ως παραγγελία σε εργαστήρι της Κωνσταντινούπολης. Στην άλλη όψη εικονίζονται οι πρωτοκορυφαίοι Απόστολοι Πέτρος και Παύλος. 

 

    Η παράδοση για την θαυματουργή εικόνα αναφέρει ότι ο Όσιος Νείλος, εγκαταστάθηκε αρχικά σε παλιό ασκητήριο απέναντι από τη σημερινή τοποθεσία της Μονής. Με την προσέλευση και άλλων μοναχών σχηματίστηκε αδελφότητα. Οι μοναχοί για πολλές ημέρες παρατηρούσαν ένα φως να λάμπει απέναντι στο βουνό. Παρακινημένοι από αυτό πήγαν στο σημείο και ψάχνοντας ανακάλυψαν τη θαυματουργή εικόνα της Παναγίας Οδηγήτριας. Κατάλαβαν πως θέλημα της Παναγίας ήταν να ανεγερθεί στο σημείο εύρεσης της εικόνας μοναστήρι. Η εικόνα της Παναγίας τοποθετήθηκε στο καθολικό της Μονής σε ξυλόγλυπτο προσκυνητάρι.